Trẻ em nhiễm HIV – những vấn đề cần biết

Posted on by cdctayninhadm

HIV (viết tắt của tên virut gây bệnh là Human Immunodeficiency Virus) khiến cho hệ miễn dịch bị suy giảm nghiêm trọng. Virut gây nên bệnh HIV khi xâm nhập vào cơ thể thì được gọi là nhiễm HIV. Thời điểm ấy nó tấn công vào một loại tế bào miễn dịch mang tên CD4, rồi nhân lên phá vỡ nó khiến cho tế bào miễn dịch bị suy giảm. Khi tế bào CD4 bị giảm tới một ngưỡng nhất định cũng là lúc cơ thể bị mất đi khả năng tự vệ và dễ mắc các bệnh cơ hội.

Có thể bạn quan tâm

  1. Tại sao trẻ em lại bị nhiễm HIV?

Trẻ em nhiễm HIV là do lây nhiễm từ các con đường:

1.1. Lây truyền dọc: lây từ mẹ sang con

  • Khi mang thai: cơ chế gồm lan truyền qua nhau thai các tế bào miễn dịch bị nhiễm virut của mẹ và nuốt dịch nước ối bị nhiễm virut.
  • Trong khi chuyển dạ: lây nhiễm xảy ra khi tiếp xúc với niêm mạc (mắt, đường tiêu hóa) với máu, dịch tiết sinh dục của mẹ.
  • Bú sữa mẹ: niêm mạc tiếp xúc với tế bào miễn dịch bị nhiễm và virut lưu hành trong sữa.

      1.2. Lây truyền ngang:

Tiêm chích ma túy chung kim là hành vi nguy cơ rất cao. Ở đây cần lưu ý đến tính chất “chung kim” vì thực tế nếu chỉ dừng lại ở hành vi tiêm chích ma túy thì chưa được xét là có nguy cơ lây nhiễm HIV. Công tác tiếp cận hiện nay đều hướng đến cung cấp bơm kim tiêm sạch nhằm hạn chế đường lây này trên nhóm tiêm chích ma túy.

Tiếp xúc với máu và các chất thải của người nhiễm HIV thông qua vết thương hở cũng được kể là hành vi nguy cơ. Hành vi nguy cơ này thường được lưu ý trong nhóm người chăm sóc cho bệnh nhân HIV.

Truyền máu cho tỷ lệ lây nhiễm HIV lên đến 100%. Tuy nhiên, với quy định về an toàn truyền máu, các mẫu máu hiến đều được kiểm tra bằng xét nghiệm. Do vậy, khả năng lây nhiễm HIV qua truyền máu đã được khống chế, gần như không xảy ra gần đây.

HIV cũng có thể lây trong một số trường hợp: Bị máu người nhiễm bắn vào mắt, chia sẻ dụng cụ có dính máu như dao cạo râu, bàn chải đánh răng, sử dụng các dụng cụ y tế (bơm tiêm, dao mổ) không tiệt trùng, tai nạn nghề nghiệp (bị kim đâm).

  1. Trẻ em bị nhiễm HIV có triệu chứng thế nào?

Biểu hiện lâm sàng của nhiễm HIV ở trẻ em rất đa dạng. Nhiều trẻ có HIV dương tính biểu hiện triệu chứng nặng trong năm đầu đời, trong khi những trẻ khác có thể không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ trong khoảng thời gian hơn một năm và có thể sống sót qua nhiều năm.

  • Biểu hiện lâm sàng ở trẻ nhiễm HIV trong giai đoạn chu sinh không được dùng thuốc kháng virus trước đó có thể rơi vào ba nhóm sau đây:
  • Nhóm diễn tiến nhanh (25–30%): hầu hết tử vong trước 1 tuổi, do nhiễm trùng mắc phải trong tử cung hoặc giai đoạn sớm sau sinh.
  • Nhóm xuất hiện triệu chứng sớm, sau đó diễn tiến nặng dần và tử vong ở thời điểm 3– 5 tuổi (50–60%).
  • Nhóm sống sót đến hơn 8 tuổi (5–25%): thường kèm viêm phổi mô kẽ dạng lympho và gầy còm với chiều cao và cân nặng thấp hơn so với tuổi.
  • Những triệu chứng nghi ngờ cho thấy trẻ có thể nhiễm HIV:
  • Nhiễm trùng tái đi tái lại: ít nhất ba đợt nhiễm trùng nặng (như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm mô tế bào) trong vòng 12 tháng qua.
  • Loét miệng: hồng ban và màng giả mạc màu trắng ở vòm họng, nướu và niêm mạc má. Sau giai đoạn sơ sinh, loét miệng gợi ý nhiều đến nhiễm HIV khi kéo dài trên 30 ngày mặc dù đã điều trị kháng sinh, tái đi tái lại, lan rộng đến lưỡi hoặc biểu hiện dưới dạng nhiễm nấm candida thực quản.
  • Viêm tuyến mang tai mãn tính: sưng tuyến mang tai một bên hoặc hai bên (chỉ ở phần trước tai) ≥ 14 ngày có hay không kèm đau hoặc sốt.
  • Bệnh phì đại hạch lympho toàn thể: phì đại hạch lympho ≥ 2 hạch ngoài vùng bẹn mà không rõ nguyên nhân.
  • Gan to không rõ nguyên nhân: không có sự hiện diện của tình trạng đồng nhiễm virus như cytomegalovirus.
  • Sốt kéo dài hoặc tái đi tái lại: sốt > 38oC kéo dài ≥ 7 ngày hoặc sốt trên 1 lần trong vòng 7 ngày.
  • Rối loạn chức năng thần kinh: tổn thương thần kinh tiến triển, tật đầu nhỏ, chậm phát triển, tăng trương lực cơ, mê sảng.
  • Herpes zoster (bệnh zona): đau chỗ phát ban với những nốt phồng giới hạn trên một vùng da ở một bên cơ thể.
  • Viêm da HIV: sẩn hồng ban. Ban điển hình gồm nhiễm nấm lan rộng ở da, móng và da đầu và u mềm lây lan rộng.
  • Bệnh phổi mạn
  • Những triệu chứng hoặc bệnh lý đặc hiệu cho trẻ nhiễm HIV

Nghĩ nhiều đến nhiễn HIV nếu có:

  • Viêm phổi do Pneumocystis jiroveci (trước đây là carinii) (PCP)
  • Nhiễm nấm Candida thực quản
  • Viêm phổi mô kẽ lympho
  • Sarcoma Kaposi
  • Rò trực tràng – âm đạo mắc phải (ở bé gái)
  • Những triệu chứng thường gặp ở trẻ nhiễm HIV nhưng cũng xảy ra ở bệnh nhi không nhiễm HIV
  • Viêm tai giữa mạn: chảy mủ tai kéo dài ≥ 14 ngày.
  • Tiêu chảy kéo dài: tiêu chảy ≥ 14 ngày.
  • Suy dinh dưỡng cấp vừa đến nặng: sụt cân hoặc chậm tăng cân so với mong đợi theo biểu đồ tăng trưởng. Đặc biệt, nghi ngờ HIV ở trẻ đang bú mẹ < 6 tháng tuổi mà chậm tăng trưởng, tất cả trẻ em khi đến với các dịch vụ chăm sóc y tế nên được sàng lọc và tư vấn về HIV (tỉ lệ hiện mắc trên 1% ở phụ nữ mang thai). Nếu chưa rõ trẻ có nhiễm HIV không, cần tư vấn cho gia đình và đề nghị xét nghiệm chẩn đoán HIV.

Vì phần lớn trẻ bị nhiễm là do lây truyền dọc từ mẹ sang nên người mẹ và cả người cha cũng có thể đã bị nhiễm nhưng chưa biết.

Mặc dù không có cách điều trị triệt để, nhưng dùng thuốc kháng virus sớm và điều trị hỗ trợ có thể cải thiện rất nhiều đến chất lượng cuộc sống cũng như khả năng sống còn của trẻ và cha mẹ.

  1. Làm sao chẩn đoán được trẻ nhiễm HIV?

Việc chẩn đoán xác định trẻ em nhiễm HIV cần phải dựa trên các xét nghiệm xác định sự có mặt của loại virus gây bệnh ở trong các tổ chức cơ thể hoặc máu của trẻ. Mặt khác, HIV có thể lây truyền từ mẹ sang con nên cũng cần xét nghiệm HIV cho mọi thai phụ.

Cụ thể xét nghiệm chẩn đoán HIV ở trẻ như sau:

– Với trẻ mới sinh: Xét nghiệm PCR tìm axit nucleic của HIV để khẳng định trẻ sơ sinh và trẻ dưới 18 tháng tuổi bị nhiễm HIV. Thời điểm tốt nhất để xét nghiệm là trẻ ở 4 – 6 tuần tuổi.

– Với trẻ lớn: Xét nghiệm ELISA nhằm tìm kiếm sự có mặt của kháng thể HIV. Tiếp theo sau đó, thử nghiệm Western Blot sẽ được thực hiện để khẳng định chính xác kết quả từ xét nghiệm ELISA, tránh trường hợp bị dương tính giả.

  1. Điều trị HIV cho trẻ em bằng cách nào?

Điều trị cho trẻ em nhiễm HIV mục tiêu chính là nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus. Theo đó, trẻ sẽ được dùng ART hoặc thuốc kháng virus để ngăn chặn sự nhân lên của HIV và giữ cho lượng tế bào CD4 duy trì mức ổn định trong cơ thể trẻ.

Tất cả các loại thuốc điều trị HIV cho trẻ em không thể loại bỏ hoàn toàn virus gây bệnh nhưng góp phần làm chậm diễn tiến của bệnh. Tùy theo tình trạng bệnh của từng trẻ mà bác sĩ sẽ có hướng điều trị phù hợp nhất.

  1. Biện pháp phòng ngừa lây nhiễm HIV cho trẻ em

Như đã nói ở trên,  đa số trẻ em nhiễm HIV là do lây truyền từ mẹ. Vì thế, muốn phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh lý này ở trẻ thì cần phải điều trị dự phòng cho con bằng cách:

– Không nuôi con và cho con bú sữa mẹ để tránh làm cho trẻ bị lây HIV qua sữa mẹ.

– Điều trị ARV cho thai phụ nhiễm HIV ngay lập tức để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm xuống mức dưới 2%.

– Nên sinh mổ (nếu có thể) để ngăn chặn khả năng lây truyền của virus.

Không phải ai cũng có thể nhận diện chính xác được triệu chứng của bệnh HIV. Vì thế, nếu nghi ngờ trẻ em nhiễm HIV, tốt nhất nên đưa trẻ đi khám để làm những xét nghiệm giúp chẩn đoán đúng bệnh. Ngoài ra, việc nâng cao hiểu biết về con đường lây lan bệnh lý này cũng là rất cần thiết bởi nó giúp giảm thiểu đáng kể tỷ lệ mắc HIV ở trẻ em. Xét nghiệm HIV luôn luôn được thực hiện với sự tự nguyện, không ép buộc và có giấy đồng thuận trước khi thực hiện.

Hiện nay tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật Tây Ninh, có phòng tư vấn sức khoẻ cộng đồng, xét nghiệm chẩn đoán HIV cho trẻ từ đủ 18 tháng tuổi trở lên. Nếu quí khách hàng đang băn khoăn chưa biết nên đến đâu để tư vấn và thực hiện xét nghiệm này, có thể đến trực tiếp hoặc liên hệ số điện thoại để được tư vấn, hướng dẫn cụ thể.

Số điện thoại 02763.815.573;

Địa chỉ: Đường Nguyễn Văn Rốp, KP5, P4, Thành phố Tây Ninh.

CDC Tây Ninh

Có thể bạn quan tâm: